خدا در زندگى انسان / آیت‌الله شهید مرتضى مطهرى - بخش اول

 

 

 

 

اشاره: مرحوم استادشهید آیت‌الله مطهرى به راستی از متفکرانی بود که در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی دستی توانا داشت و با بیانی شیوا می‌توانست آنها را در اختیار عموم مردم قرار دهد و خلأهایی را پر کند. دریغ که دست ناپاک بدخواهان چنان گنج شایگانی را از جهان اسلام دریغ داشت. به مناسبت سالگرد شهادت آن ‏اسلام‏شناس بزرگ و فیلسوف و فقیه‏عالى‏مقام و حاصل عمر و پاره تن امام خمینى(ره)، طی چند شماره مطلب منتشر نشده‌ حاضر در اختیار خوانندگان گرامی قرار می‌گیرد.

«خدا در زندگى انسان» عنوان شش جلسه سخنرانى استادشهید در یکى از مساجد تهران است که در سال 1354 ایراد شده. قرائن نشان مى‏دهد مستمعین بیشتر از دانشجویان و تحصیل‌کردگان بوده‏اند و مطالب این سلسله سخنرانیها همچون سایر آثار آن ‏متفکر شهید متقن و غنى و داراى بیانى روشن و رسا وبسیار مفید و تأثیرگذار است. مطالعه این کتاب براى عموم مردم از نظر فکرى و معنوى مفید و آموزنده است. این مباحث بعد از سلسله مباحث دیگرى با عنوان «خدا در اندیشه انسان» ایراد شده و در واقع مکمل آن است؛ زیرا «خدا در اندیشه انسان» توحید نظرى را توضیح داده ‏است و «خدا در زندگى انسان» توحید عملى را.

 

چرا آثار شهید مطهری(ره) را بخوانیم

 

 

برای این که نردبان اندیشه خود را در جاى محکمى قرار دهیم ، بهترین زیر بناى فکرى آن است که مقام معظم رهبرى (دام ظلّه الوارف) در مورد آن فرموده‏اند: آن چیزى که ما مى‏توانیم بگوییم این است که: «مبناى فکرى انقلاب» تفکّرات شهید مطهرى است و لا غیر...

 

نامه رهبر انقلاب اسلامی به عموم جوانان در کشورهای غربی‌

«امروز، تروریسم درد مشترک ما و شما است»

 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در نامه‌ای به عموم جوانان در کشورهای غربی، حوادث تلخ تروریستی فرانسه را زمینه‌ای برای همفکری خواندند و با برشمردن نمونه‌های دردناکی از «آثار تروریسم مورد حمایت برخی قدرت‌های بزرگ در دنیای اسلام، پشتیبانی از تروریسم دولتی اسرائیل و لشکرکشی‌های خسارت‌آفرین سالهای اخیر به دنیای اسلام»، خطاب به جوانان خاطرنشان کردند: من از شما جوانان میخواهم که بر مبنای یک شناخت درست و با ژرف‌بینی و استفاده از تجربه‌های ناگوار، بنیانهای یک تعامل صحیح و شرافتمندانه را با جهان اسلام پی‌ریزی کنید. متن نامه‌ی رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است.
 

صفات مشترک برای خدا و انسان

با توجه به اینکه بعضی از صفات و حالات متفاوت مثل رَحْم و غَضَب از جهت لغوی مشترکاً برای انسان و خداوند استعمال می‌شوند، باید برسی شود که با توجه به اینکه تغییر حلات نفسانی برای خداوند محال است، آیا این صفات معنای مشترکی در مورد انسان و خداوند دارند؟

 

 

در مورد معنای رحم و ترحم در اصل لغت به حالت نفسانی خاصی که موقع مشاهده منظره نیازمندان و بیچارگان دست می‏‌دهد گویند که ایجاد کننده انگیزه برای رفع نواقص و تأمین احتیاجات بیچارگان است.
این معنی اساسا بعد از تجزیه و تحلیل به "بخشش و عطا برای رفع نیازمندی‏‌ها" برمی‏‌گردد.

اقسام توحید (2)

سخن معتزله در نیابت، درست مثل این است که بگوییم شخصی سواد ندارد و قلم را روی کاغذ می کشد؛ ولی همیشه آن چه از زیر دستش بیرون می آید، معنادار است.

چقدر سخن معتزله در باب خدا به سخن دکارت و اتباعش در باب روح داشتن حیوان ها شبیه است که مدّعی بودند حیوان روح و ادراک ندارد؛ ماشین های بی حس و بی درکی هستند که این طور ساخته شده اند؛ احساس لذّت و درد در آن ها نیست.

این گونه نظریات را باید از نوع هذیان هایی دانست که به طور معمول دانشمندان در بن بست های سخت اظهار می دارند و ما گفته ایم : مزخرف ترین سخنان را همواره دانشمندان گفته اند، نه عوام الناس. عوام الناس نمی توانند این طور چرندهای بزرگ بگویند.

یکی از ابواب عظیم معارف اسلامی که در فلسفه یونان اثر و خبری از آن ها نیست، معرفت اسما و صفات است.

اقسام توحید (1)

به طور معمول، توحید را به چهار قسم تقسیم می کنند: توحید ذات، توحید صفات، توحید فعل یا توحید خالقیت، توحید در عبادت.

 

توحید در ذات، عبارت است از این که در مقام ذات و مرتبه ذات برای خدا شریک و ندّ و مثل نیست : لیس کمثله شی ء، و لم یکن له کفواً احد، و له المثل الاعلی. در قرآن کریم، خداوند، حقّ مطلق، و غیر خدا، باطل خوانده شده است :

 

ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ یحْیی الْمَوْتَی (حج (22): 6)

 

به نام خدا

ترتیب کتاب­های آثار شهید مطهری در چهار سطح طراحی شده و مرحله‌بندی آنها در سیر مطالعاتی آسان به مشکل با رویکرد موضوعی و همچنین جایگاه این کتاب در این برنامه به شرح زیر می­باشد:

سطوح چهار گانه سیر مطالعاتی بینش مطهر مخصوص بزرگسالان (40کتاب در 11 مرحله و چهار سطح)

کتب ضمائم (1- اقتصاد اسلامی،2- تاریخ عقاید اسلامی 3- کتب مباحث تفسیری  4- کتب مباحث فلسفی)

سطح یک	سطح دو	سطح سه	سطح چهار
مرحله اول	مرحله اول	مرحله اول	مرحله اول
1. بینش مطهر	13. تربیت و رشد اسلامی	22. اسلام وملی‌گرایی	31. نهجی به نهج البلاغه
2.آزادی انسان	14. عقل و علم	23. بیداری اسلامی	32.  معرفت شناسی
3. آزادی بندگی	15. اخلاق اسلامی	24. ولایت فقیه و روحانیت	33. علم اخلاق
4. خدا در زندگی انسان	16. عدالت	25. احیای تفکر دینی و علل دین‌گریزی	34. عرفان اسلامی
مرحله دوم	مرحله دوم	مرحله دوم	مرحله دوم
5. سیره نبوی	17. حقوق زن و مرد در اسلام، جلد اول(مبانی)	26. اسلام و توسعه	35. خداشناسی
6. تبلیغ			36. عدل و قدر
7. مسئله نفاق	18. حقوق زن و مرد در اسلام، جلد دوم	27. پایان پیامبری	37. جامعه و تاریخ در قرآن
8. سیره­امیرالمؤمنین(ع)		مرحله سوم	مرحله سوم
مرحله سوم	19. حقوق زن و مرد در اسلام، جلد سوم	28. انسان شناسی	38. پیامبر شناسی
9. نهضت حسینی
10. امر به معروف و نهی از منکر	20. حقوق زن و مرد در اسلام، جلد چهارم (اخلاق جنسیتی)	29. فطرت انسان	39. امام شناسی
11. سیره معصومین
12. مهدویت	21. حقوق زن و مرد در اسلام، جلد پنجم(حجاب)	30. کمال انسان و انسان کامل	40. رستاخیز

صوت - خدا در زندگی انسان(1)

بخش اول از جلسه اول سخنرانی علامه شهید مطهری با عنوان خدا در زندگی انسان (30:00)